هنگامی که یکی از رگ‌های خونی پاره می‌شود، مقدار کمی خون از داخل رگ به درون بدن راه پیدا می‌کند. این مقدار خون ممکن است درست در زیر سطح پوست باشد و به همین دلیل نمایان باشد. رگ‌های خونی به دلایل مختلفی ممکن است پاره شوند، اما در اغلب موارد، علت پاره شدن رگ‌ها، وارد شدن آسیب (مانند ضربه) به ناحیه مورد نظر است. خونریزی در داخل پوست، می‌تواند به شکل نقاط ریز یا لکه‌های بزرگتری (به نام پورپورا) روی پوست دیده شود. گاهی اوقات لکه‌های مادرزادی با خونریزی داخل پوستی اشتباه گرفته می‌شوند. در حالت عادی وقتی شما روی پوست خود فشار وارد می‌کنید، آن نقطه از پوست شما برای چند لحظه کمرنگ‌تر می‌شود، اما در صورتی که در پوست شما خونریزی رخ داده باشد، با فشار دادن پوست، رنگ آن کمرنگ نمی‌شود.
علل کبودی
کبودی زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی کوچک در زیر پوست دچار پارگی می‌شوند. در اغلب موارد این پارگی بر اثر ضربه یا زمین خوردن ایجاد می‌شود. بر اثر پاره شدن رگ، مقداری خون به داخل بافت پوست راه پیدا می‌کند و باعث می‌شود که رنگ پوست، سیاه و آبی شود. در طول زمانی که کبودی در حال بهبودی است (معمولا ۲ تا ۴ هفته)، رنگ پوست هم دچار تغییراتی می‌شود و به رنگ‌هایی مانند سیاه متمایل به بنفش، آبی متمایل به قرمز یا سبز متمایل به زرد درمی‌آید. گاهی اوقات ناحیه‌ی کبود شده، درجهت گرانش زمین (به سمت پایین) گسترش می‌یابد. معمولا کبودی‌های ناحیه پاها دیرتر از کبودی‌های ناحیه صورت و دست‌ها خوب می‌شود.
در اغلب موارد، بروز کبودی مسئله جدی و نگران‌کننده‌ای نیست و به خودی‌خود برطرف می‌شود. با استفاده از برخی از درمان‌های خانگی می‌توان روند بهبودی کبودی را سرعت بخشید و همچنین از میزان درد و تورمی که معمولا همراه با کبودی‌های ناشی از آسیب است، کم کرد. اما در صورتی که میزان کبودی، تورم و در بیمار ظرف ۳۰ دقیقه بعد از آسیب‌دیدگی زیاد باشد، این مسئله می‌تواند علامت وجود یک خطر یا آسیب جدی مانند پارگی رباط یا شکستگی استخوان باشد.
اگر پوست شما به راحتی کبود می‌شود، ممکن است گاهی حتی به یاد نیاورید که چه چیزی باعث کبودی بدن شما شده است. این که پوست شما به راحتی کبود می‌شود، لزوما به این معنا نیست که شما به بیماری یا مشکل جدی دچار هستید، خصوصا اگر این کبودی‌ها فقط هر چند وقت یک‌بار بروز می‌کنند.
- افراد مسن معمولا خیلی راحت و با آسیب‌های جزئی نیز دچار کبودی و خون‌مردگی زیر پوست می‌شوند، خصوصا آسیب‌های ناحیه ساعد، دست‌ها، ران پاها و پاها (مچ پا به پایین). هر چه قدر سن شخص بالاتر می‌رود، پوست او کمتر انعطاف‌پذیر است و نازک‌تر نیز می‌شود، چرا که چربی کمتری در زیر پوست قرار دارد. بنابراین با کم‌شدن لایه‌ی چربی، تاثیری که پوست در جذب ضربات وارده به بدن دارد، کمتر می‌شود. از طرف دیگر پوست بر اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار آسیب‌هایی می‌شود و به همین دلیل رگ‌های خونی موجود در پوست به آسانی پاره می‌شوند. با پاره شدن رگ‌های خونی نیز، کبودی ایجاد می‌شود.
- زن‌ها معمولا راحت‌تر از مرد‌ها دچار کبودی می‌شوند، خصوصا بر اثر آسیب‌های جزئی در ناحیه کشاله ران، باسن و بالای بازو.
- گاهی اوقات، استعداد کبود شدن سریع پوست در خانواده‌ها به طور ارثی وجود دارد.
در برخی موارد بعد از یک آسیب، خون در زیر پوست جمع می‌شود (هماتوم) و باعث ایجاد برآمدگی در پوست و احساس اسفنجی و لاستیکی بودن پوست می‌شود. کبودی و خون‌مردگی عادی حالت گسترده‌تری دارد و باعث برآمده شدن و سفت شدن پوست نمی‌شود. هماتوم نیز معمولا جایی برای نگرانی ندارد و با لخته خون (که در رگ‌ها ایجاد می‌شود) تفاوت دارد. هماتوم باعث لخته شدن خون در رگ‌ها نیز نمی‌شود.
کبودی‌هایی که به نظر نمی‌رسند بر اثر یک آسیب تصادفی ایجاد شده باشند، ممکن است به خاطر سوءاستفاده یا خشونت نسبت به فرد ایجاد شده باشند. بسیار مهم است که این احتمال را در نظر بگیرید، خصوصا اگر وجود کبودی‌ها در بدن شخص هیچ توضیحی ندارد و یا توضیح ارائه شده برای آن با نوع آسیب‌دیدگی تطابق ندارد. در این موارد به پزشک مراجعه کنید و این مورد را گزارش دهید تا از سوءاستفاده یا خشونت مجدد نسبت به فرد جلوگیری شود.
علل بروز لکه‌های ناشی از خون‌مردگی در زیر پوست
خونریزی که در داخل پوست ایجاد می‌شود، می‌تواند به شکل نقاط ریز(Petechiae) یا لکه‌های بزرگتری (به نام پورپورا) روی پوست دیده شود. پورپورا ممکن است به شکل کبودی باشد، اما برخلاف کبودی، پورپورا بر اثر آسیب‌دیدگی ایجاد نمی‌شود. نقاط یا دانه‌های ریز Petechiae مشابه با کبودی نیستند. این نقاط، شبیه به خال‌های قرمز و بنفش مسطح و ریز هستند. تفاوت این دانه‌ها یا دانه‌های پوستی مادرزادی (همانژیوم) این است که دانه‌های پوستی مادرزادی همیشگی و دائم هستند.
بروز کبودی یا خون‌مردگی ناگهانی در بدن، بدون هیچ علتی و یا افزایش ناگهانی در بروز کبودی و خون‌مردگی در بدن می‌تواند بر اثر علل زیر باشد:
- مصرف دارویی مانند آسپرین یا داروهای رقیق کننده‌ی خون
- عفونتی که باعث تجمع مواد سمی در خون یا بافت‌های بدن شده است
- ابتلا به اختلالات خونریزی یا لخته شدن خون مانند هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند یا ترومبوسيتوپني
- سایر بیماری‌هایی که بر لخته شدن خون تاثیر می‌گذارند از جمله:
- اختلال التهابی مزمن مانند لولپس.
- بیماری کبدی ماند سیروز کبدی.
- برخی از انواع سرطان مانند بیماری هوچکین (سرطان غدد لنفاوی )، مولتیپل میلوما (سرطان سلول‌های پلاسما) و سرطان خون.
- التهاب رگ‌های خونی.
- مشکلات مربوط به سوءتغذیه مانند کمبود ویتامین B12، C، K یا فولیک‌اسید.
در صورتی که پوست ناحیه‌ی کبود شده مجددا دچار آسیب‌دیدگی شد، لازم ست نسبت به بروز علائم عفونت و تشخیص آن گوش‌به‌زنگ باشید.
تشخیص علت خونریزی و خون‌مردگی در زیر پوست
در صورتی که در زیر پوست شما خون‌مردگی ایجاد شود که هیچ دلیل مشخصی ندارد و یا بعد از گذشت مدت زمان زیادی برططرف نمی‌شود (حتی در صورتی که این خون‌مردگی‌ها دردناک نیستند)، لازم است به پزشک خود مراجعه کنید.
خونریزی در زیر پوست، به راحتی و با مشاهده‌ی پوست، تشخیص داده می‌شود. اما پزشک شما برای پی بردن به علت آن، باید اطلاعات بیشتری به دست بیاورد. بعد از ارزیابی سوابق پزشکی شما، احتمالا سوالات زیر از شما پرسیده می‌شود:
- چه زمان برای اولین بار متوجه خونریزی در زیر پوست خود شدید؟
- آیا هیچ علائم دیگری دارید؟
- این علائم از چه زمانی بروز کردن؟
- آیا شما هیچ ورزش پربرخوردی انجام می‌دهید یا از ماشین‌آلات سنگین در کار خود استفاده می‌کنید؟
- آیا شما اخیرا در این ناحیه از بدن خود دچار آسیب‌دیدگی شده‌اید؟
- آیا نقطه‌ای که در آن خون‌مردگی وجود دارد، دردناک است؟
- آیا این ناحیه خارش دارد؟
- آیا شما سابقه خانوادگی در ابتلا به اختلالات خونی دارید؟
پزشک شما همچنین در مورد هر بیماری یا مشکلی که دارید و یا این به هر علتی تحت درمان هستید، از شما سوال می‌کنید. در صورتی که هر گونه دارویی اعم از داروهای شیمیایی، گیاهی و داروی مکمل مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. داروهایی مانند آسپرین، استروئید‌ها و داروهای رقیق‌کننده‌ی خون می‌توانند موجب بروز این وضعیت شوند.
پاسخ صحیح و دقیق شما به این سوالات می‌تواند به پزشک شما کمک کند که تشخیص دهد، مصرف دارو یا بیماری زمینه‌ای دیگری باعث بروز خون‌مردگی در زیر پوست شده است یا خیر.
ممکن است پزشک شما برای بررسی احتمال عفونت یا سایر بماری‌های زمینه‌ای، انجام آزمایش خون یا آزمایش ادرار را تجویز کند و در صورتی که نسبت به شکستگی استخوان یا آسیب‌های بافت نرم مشکوک باشد، انجام عکسبرداری یا سونوگرافی را تجویز کند.
درمان خونریزی و خون‌مردگی در زیر پوست
بسته به علتی که باعث بروز خونریزی و خون‌مردگی در زیر پوست شده است، روش‌های درمانی متفاوتی برای آن وجود دارد. پزشک شما بعد از تشخیص علت بروز خون‌مردگی، روش درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد.
در صورتی که شما به عفونتی مبتلا باشید یا بیماری خاصی داشته باشید که موجب بروز خون‌مردگی و خونریزی در زیر پوست شده است، داروهای مناسب برای درمان بیماری شما یا از بین بردن عفونت، تجویز خواهند شد. انجام این کار می‌تواند برای متوقف کردن خونریزی در زیر پوست کافی باشد.
در مواردی ممکن است داروی خاصی که مصرف می‌کنید باعث خونریزی وخون‌مردگی در زیر پوست شده باشد که در این صورت پزشک شما مصرف آن دارو را متوقف می‌کند یا داروی دیگری را جایگزین آن می‌کند.
در صورتی که بعد از درمان خون‌مردگی در زیر پوست، مجددا این مشکل بروز کرد، فورا به پزشک خود مراجعه کنید.